Transcript INLEIDING - Mobile Learning Initiative

BACHELOR 2
Start van het leven 2014/15
INLEIDING
Cursuscoördinator: dr. Y.M.C. Hendriks
Mobile Learning Initiative VUmc Amsterdam
START VAN HET
LEVEN
Beste studenten,
Deze cursus betreft ‘the circle of life’: van
conceptie naar conceptie – van zelfwording naar
voortplanting van zichzelf. De schoonheid van de
natuur wordt in deze weken ruimschoots
uitgestald.
Hoofdthema’s zijn de processen die hierbij een cruciale rol spelen. Afwijkingen in deze processen geven inzicht in
het normaal functioneren van deze processen, en worden in dit kader besproken. De volgende thema’s zullen
behandeld worden: opbouw van de genetische code, overerving van deze code, bevruchting, embryonale en foetale
ontwikkeling, zwangerschap, geboorte, neonaat, anatomie van het bekken, gametogenese en hormonale assen in
relatie tot voortplanting. In deze cursus komen tevens enige basale processen van de immunologie aan de orde in
relatie met adaptatie aan zwanger zijn. Verweven door de cursus heen in de vorm van hoorcolleges,
studieopdrachten of practica krijgen ethische, filosofische, juridische, en (actuele) maatschappelijke aspecten rond
bovenstaande thema’s ruime aandacht.
Cursuscoördinator!
Mw. dr. Y.M.C. Hendriks
Afdeling: Klinische genetica
E: bachelor.info@vumc.nl
Vice-cursuscoördinator
Mw. drs. K.F. Heins
Afdeling: Verloskunde en gynaecologie
E: bachelor.info@vumc.nl
Semestercoördinator
Mw. prof. dr. C.D. Dijkstra
Afdeling: Moleculaire celbiologie en immunologie
2
Movie 1.1 iPad Widget
video
http://www.youtube.com/watch?v=bf0vy8xd1LA
3
Inleiding
Betrokken docenten en afdelingen in de cursus
In deze cursus wordt aandacht besteed aan de opbouw
van de huid en de functie die de huid en de cellen in de
Moleculaire celbiologie en immunologie
huid uitoefenen. Een belangrijke functie van de huid is
Klinische genetica
afweer. De student krijgt een overzicht van de
Huisartsgeneeskunde ende
ouderengeneeskunde
opbouw van het weefsel, de opbouw van een cel en de
Klinische genetica
overdracht
van informatie die vastligt in het DNA naar
Moleculaire celbiologie en
immunologie
Klinische genetica
functie/fenotype.
DOCENTENO
VERZICHT
Mw. dr. R.J. van Belle""
"
Mw. drs. G. Beunders""
"
Mw. drs. A. Bishesar" "
"
Mw. prof. dr. M.C. Cornel " "
Mw. prof. dr. C.D. Dijkstra" "
Mw. dr. M.W. Elting" "
"
Dhr. drs. M. van Emden"
"
Mw. dr. Y.M.C. Hendriks"
"
Mw. drs. K.F. Heins" "
"
Mw. drs. M.E. van Hoorn"
"
Dhr. prof. dr. J. van Horssen" "
Dhr. prof. dr. H.J. Groenewegen"
Mw. dr. J.M. van de Kamp" "
Dhr. prof. dr. G. Kraal""
"
Mw. dr. A.M.A. Lachmeijer" "
Dhr. prof. dr. H.N. Lafeber" "
Dhr. dr. A.A. van Lambalgen" "
Mw. drs. E.G.M. Landeweer ""
Dhr. dr. J.C.Th. Meeues"
"
Mw. prof. dr. H. Meijers-Heijboer"
Dhr. prof. dr. E.J.H. Meuleman"
Dhr. prof. dr. R.J. Oostra " "
Dhr. dr. L. Rammeloo""
"
Mw. drs. D. Roosdorp""
"
Dhr. dr. R. Schats"
"
"
Dhr. dr. W.S. Simonides"
"
Dhr. dr. E.A. Sistermans"
"
Mw. drs. M.B. Tan" "
"
Mw. dr. H. Veninga " "
"
Dhr. dr. E. Verhagen ""
"
Dhr. prof. dr. H. de Vries "
"
Dhr. dr. Q. Waisfisz" "
"
Mw. dr. M.M. van Weissenbruch"
Dhr. dr. F. G. Wouterlood"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
"
Anatomie en Neurowetenschappen
De volgende vragen worden behandeld:
Klinische genetica
Verloskunde en gynaecologie
•"
Hoe complex is de cellulaire opbouw van de
Verloskunde en gynaecologie
huid?
Moleculaire celbiologie en
immunologie
Anatomie en Neurowetenschappen
•"
Hoe is de cel opgebouwd?
Klinische genetica
Moleculaire celbiologie en
•" immunologie
Hoe vindt overdracht van informatie van het DNA
Klinische genetica
naar functie en fenotype van de cel plaats?
Kindergeneeskunde (Neonatologie)
•"
Hoe reageren cellen en weefsels op invloeden
Fysiologie"
van buitenaf (bv. zonlicht, toxische stoffen, microMetamedica
Fysiologie
organismen)?
Klinische genetica
•"
Hoe worden (patho)fysiologische veranderingen
Urologie
in fysiologie
de huid herkend?
Anatomie, embryologie en
(AMC)
Kindergeneeskunde
Hoe werken cellen samen?
Medische psychologie •"
Verloskunde en gynaecologie
Tevens wordt er elke week aandacht besteed aan een
Fysiologie
verstoring van de homeostase (fysiologie) en de
Klinische genetica
biochemie.
Klinische genetica
Moleculaire celbiologie en
Inimmunologie
week 1 komen de huid en huidreactie aan de orde. In
Extra Muraal Gezondheids
Onderzoekscentrum
week 2 huidletsel en herstel. Tot slot worden in de
Huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde"
Inleiding
Klinische genetica
Kindergeneeskunde (Neonatologie)
Anatomie en Neurowetenschappen
4
LEERDOELEN
ONDERWERPEN,
LEERDOELEN,
VAARDIGHEDEN
De student verwerft kennis van en inzicht in:
vormen van overerving; opbouw en oorsprong van
het humane genoom.
kansen op ziekte op basis van stamboomgegevens
en genetische test uitslagen.
vroege embryologische ontwikkeling en het
ontstaan van aangeboren afwijkingen.
hormonale processen rond geslachtelijke
ontwikkeling en fertiliteit.
menstruele cyclus.
maternale fysiologische veranderingen in de
zwangerschap en in het kraambed; aanzet tot
pathologische processen.
WEEKTHEMA’S
WEEK 1: BOUWSTENEN VAN HET LEVEN
WEEK 2: EMBRYONALE ONTWIKKELING
WEEK 3: ZWANGER WORDEN
WEEK 4: ZWANGER ZIJN - MOEDER EN
FOETUS
WEEK 5: DE NEONAAT
foetale ontwikkeling: normale en abnormale groei, à
terme, te vroeg of te laat.
het verloop van een normale baring; normale
spildraai en gevolgen van abnormale spildraai.
anatomie van het bekken en de placenta met
vliezen en navelstreng.
fysiologische veranderingen in de eerste 24 uren
van het neonatale leven.
immunologische aspecten van zwangerschap.
organisatie van zorg voor zwangeren en neonaten
in Nederland.
5
ethische, juridische en maatschappelijke aspecten
rond reproductie, prenatale diagnostiek en
neonatale zorg.
De student verwerft vaardigheden in:
geven van feedback en interpretatie van de eigen
positie in groepen.
het maken van een stamboom en interpreteren van
genetisch aandoeningen.
venapunctie en bepaling van bloedgroep en Hb.
opmerken en benoemen van morfologische
afwijkingen.
fysisch diagnostisch buikonderzoek.
uitwendig en inwendig onderzoek bij zwangerschap
en baring (fantoom).
praktische uitvoering van data verwerving in kader
van wetenschappelijk onderzoek
Bron afb.
http://meetingsnet.com/cme-design/new-cme-architecture-aims-enable-better-learning
gestructureerd denken over ethische/juridische
kwesties ten aanzien van het eigen standpunt en
dat van anderen.
6
PRAKTIJKSTAGE
HUISARTSGENEESKUNDE
Tijdens deze cursus is er de praktijkstage
Huisartsgeneeskunde voor de helft van alle
studiegroepen; de andere helft volgt dit onderwijs
in het volgende semester. In week 5 is de
handleiding van het terugkompracticum
opgenomen. Er geldt een verplichte voorbereiding
voor het practicum.
Let goed op je persoonlijke rooster wat deze stage
betreft. De naam van de stage in het rooster is:
‘TKP HAG:CONSULT’.
Bron afb.
http://www.veysonnaz.com/nl/veysonnaz_station/huisarts-huisarts_257-241
7
HOORCOLLEGES,
STUDIEOPDRACHTEN,
REFERATEN
De studieopdrachten en referaten
Er is zorg voor gedragen dat de inhoud van de
studieopdrachten past in het thema van een week.
Naast studieopdrachten zal er in de eerste vier weken
elke week door een groepje een referaat over een
artikel gegeven worden.
Hoorcolleges
Onderwijs in collegevorm vormt een belangrijk
hulpmiddel de studiestof inzichtelijk voor je te
maken. Een aantal (slot)colleges hebben het
karakter van klinisch redeneren: lang niet altijd
wordt echter teruggeblikt op de voorbije week;
ook slotcolleges bevatten nieuwe stof. Het volgen
van alle colleges wordt dan ook zeer sterk
aangeraden. In week 5 zal in het tweede
slotcollege door de coördinatoren gelegenheid
worden gegeven inhoudelijke vragen te stellen
over de studiestof van het blok. Om niet teveel
nieuwe stof op het laatste moment aan te bieden,
zijn enkele colleges van neonatologie naar voren
verschoven: naar het eind van week 4.
Bron afb.
http://www.vu.nl/nl/opleidingen/bacheloropleidingen/opleidingenoverzicht/g-k/geneeskunde/waaromaan-de-vu/index.asp
8
PRACTICA
past dit goed in de huidige cursus omdat onder andere
het leren van feedback geven en beseffen welke rol je
zelf speelt binnen een gegeven groep voortdurend aan
de orde is en ook blijft tot in de masteropleiding. Alle
colleges, studiebijeenkomsten en practica inclusief de
ruimtes waar je wordt verwacht zijn te vinden via
www.rooster.vu.nl. Let op eventuele late wijzigingen.
Practicumregeling
Waar mogelijk houden de practica verband met
het hoofdthema van de cursus. Soms is dat direct
glashelder, bijvoorbeeld ‘Preconceptiezorg’ als
competentiepracticum van de rol
gezondheidsbevorderaar. Soms wat minder:
tijdens het practicum fysiologie leer je
venapuncties uit te voeren.
Maar dan zijn daarin tevens opdrachten in
opgenomen zoals bepaling van bloedgroepen en
het Hb en een proefje met navelstrengbloed. Het
zelfde geldt voor het competentiepracticum van
de rol academicus: het leeronderzoek in de vijfde
week dat prepareert op de wetenschappelijke
stage in de nabije toekomst. Het
onderzoeksobject van dit practicum gaat echter
over kraamvrouwenkoorts. Soms is het verband
er niet, zoals ‘Teamrollen’ als
competentiepracticum van de rol organisator en
samenwerker: dit soort practica loopt door het
hele curriculum heen als een rode draad. Toch
Met ingang van het collegejaar 2014-2015 is er een
nieuwe practicumregeling van kracht gegaan. Het is
voor jou van belang om goed op de hoogte te zijn van
de nieuwe regeling. De practicumregeling is
beschikbaar op: http://www.med.vu.nl/nl/studenten/
reglementen/practicumregeling/index.asp.
Competentierollen in de practica
Week 1: Gezondheidsbevorderaar/samenwerker en
organisator/medisch expert
Week 2: Medisch expert
Week 3: Beroepsbeoefenaar
Week 4: Medisch expert
Week 5: Academicus
9
STUDIESTOF &
LEESSTOF
waar nodig. Links naar een aantal belangrijke artikelen
hiervan kan je in de klapper vinden of er staat een
vermelding op Blackboard. Wij moedigen je aan ook
kennis te nemen van deze aanbevolen leesstof.
Websites die een belangrijke bron vormen om studie- of
practicumopdrachten te maken of die ‘heel handig’ zijn
staan eveneens vermeld.
De totale studiestof vind je zoals gebruikelijk
terug in deze algemene inleiding van deze
cursus.
Zoals altijd worden de vragen van de CAT
opgesteld vanuit de nieuwste druk, dus het kan af
en toe voorkomen dat een CAT-vraag op basis
van de oude druk niet te beantwoorden is: dat is
geen reden om de vraag niet te stellen en te
handhaven.
Studiestof
Links naar artikelen die behoren tot de studiestof
kan je vinden in de klapper of op Blackboard.
Leesstof
Dient ter verdieping en/of ter beantwoording van
een studieopdracht staat aangegeven daar
10
TENTAMINERING
De CAT-vragen betreffen de verplichte studiestof, de
aangeboden stof tijdens hoorcolleges, studieopdrachten
en practica met de daarbij opgegeven studiestof,
inclusief de artikelen in de klapper die als studiestof zijn
geoormerkt. In www.rooster.vu.nl zie je de data van
zowel PAK als CAT-toets. Let goed op deze data en
tijden! Ruimte voor diegenen die langer de tijd moeten
krijgen voor de toetsen staat ook aangegeven. Let ook
hierbij op eventuele late wijzigingen.
11
BEREIKBAARHEID
COÖRDINATOREN
Bereikbaarheid van de cursuscoördinator en de
vice-cursuscoördinator
1. Via bachelor.info@vumc.nl word je door de
managementassistent doorgelinkt naar cuco/
vice-cuco. Hier kun je terecht voor
persoonlijke zaken. Een persoonlijk gesprek
met een van ons, indien je daar behoefte aan
zou hebben, behoort absoluut tot de
mogelijkheden! Deze cursus kan door de
inhoud soms heel goed persoonlijke
onzekerheden luxeren. Vertrouwelijke
gesprekken blijven vertrouwelijk. Zie
contactinformatie.
2. Discussieforum: het vakinhoudelijk deel is
bestemd voor uitleg van de stof of vragen en/
of opmerkingen daarover. Medestudenten
worden uitdrukkelijk aangemoedigd in eerste
instantie te antwoorden. De (vice-)cuco’s
lezen minstens elke twee dagen die
opmerkingen. De laatste keer dat wij als
coördinatoren het discussieforum lezen is om
17.00 uur op de laatste vrijdag van de cursus: 24
oktober 2014. Heb je in het aansluitende weekend
nog vragen dan kunnen je studiegenoten je hopelijk
nog antwoorden. Alsjeblieft geen anonieme
opmerkingen: persoonlijk vinden wij het prettig
iemand met een naam te beantwoorden. ‘Domme
vragen’ bestaan niet: het stellen ervan getuigt van
verantwoordelijkheidsgevoel.
3. Discussieforum kan gebruikt worden voor algemene
zaken, zoals (‘Ik heb mijn iPad laten liggen! Weet
iemand…’.) en voor reële klachten of opmerkingen
die de cursus betreffen op administratief gebied en
waar in het algemeen ook onmiddellijk iets aan
moet worden gedaan. Vriendelijk verzoek hier op
kritische, maar positieve wijze aan bij te dragen:
signalering en eventueel aandragen van
oplossingen voor problemen zijn meer dan welkom!
Beschouw deze cursus dan ook als ‘onze cursus’!
Zowel professor Hanne Meijers als cursuscoördinator in
enkele van de voorgaande jaren als wij hebben samen
met heel veel plezier deze cursus opgezet en verder
ontwikkeld. De participerende docenten raakten stuk
voor stuk geïnspireerd hun eigen beroepsenthousiasme
in een creatieve vorm te gieten, zowel tijdens colleges
als in de studieopdrachten en de practica. Wij hopen
dat je net zo plezierig getroffen zult worden door alle
wonderbaarlijke en bruikbare zaken die in deze cursus
12
aan de orde komen als wij dat zijn. Ons uiteindelijke
doel is vormend te zijn in de ontwikkeling van jullie als
jonge aanstaande artsen. Wij wensen je vijf
inspirerende en leerzame weken toe met onze cursus
Start van het leven!
Amsterdam, augustus 2014
Yvonne M.C. Hendriks, cursuscoördinator en
Kitty F. Heins, vice-cursuscoördinator
13
LITERATUUR
In onderstaande tabel staat de voor deze
cursus opgegeven studiestof per studieboek
vermeld. Deze studiestof is verplicht en
vormt mede de basis van de vragen van de
cursusafhankelijke toets, de CAT. Tot
studiestof behoort ook de college inhoud, de
studieopdrachten en de
practicumhandleidingen. Tevens in de
klapper aangegeven artikelen die als
verplicht zijn geoormerkt en eventueel
artikelen op Blackboard met hetzelfde
verplichte label.
Studiestof
Week 1
Alberts B et al,
Essential Cell Biology.
3e druk, 2009
H19
Week 2
Week 3
Bangma CH, Schroder FH, Leerboek
Urologie.
3e druk, 2013.
Week 5
H7, p.111-123
Engberts DP, Kalkman-Bogerd LE, Leerboek
Gezondheidsrecht.
2e druk, 2009.
(Online beschikbaar)
H4
Gooszen HG et al. Leerboek Chirurgie. 2e
druk, 2012.
Have, ten HAMJ, Medische ethiek.
3e druk, 2009
(Online beschikbaar)
Week 4
H23.5 (Appendix)
H9
H11
H9
H11
15
Studiestof
Heineman MJ et al, Obstetrie en Gynaecologie,
de voortplanting van de mens.
7e druk, 2012
Helman C, Culture, health and illness.
2007
Week 1 Week 2
H19, p.417-435
H20, p.455-463;
p.464-478; p.83-491
H21, p.526-529;
p.553-556
Week 3
H8.3,
p.188-191
H10, p.231-255
H11, p.257-277
H12, p.279-306
H13, p.307-316
H23, p.589-604 (Tot
endometrium)
Kaptein AA et al,
Medische psychologie.
2e druk, 2010.
(Online beschikbaar)
Week 5
H14, p.317-341
H16, p.379-390
H20
H21
H14
Jongh, de TOH et al,
Fysische diagnostiek.
2010
Junqueira LC et al, Functionele histologie.
2007
Week 4
p.139-149
(Tot ‘De nieren’)
H23
H24
H9
16
Studiestof
Week 1
Kumar V et al,
Robbins Basic Pathology.
9e druk, 2012
(E-book beschikbaar)
H7, p.225-252
Week 2
Week 3
Week 4
H7, p.252-278
Lissauer T et al, Illustrated textbook of paediatrics.
4e druk, 2011.
(E-book beschikbaar)
H9
H10
H20
Moore KL et al, Essential Clinical Anatomy.
4e druk, 2010
H3, p.205-217; p.
236-245; p.250-259
H9
H10
H17
H20
H1-6
(Tekst in roze en
blauwe vakken is
leesstof)
Schoenwolf GC et al, Larsen’s Human Embryology.
4e druk, 2009
(E-book beschikbaar)
Turnpenny P, Ellard S, Emery’s Elements of Medical
Genetics.
14e druk, 2011.
(E-book beschikbaar)
Week 5
H1-5
(Herhaling)
H7-9
H16-23
H6
H16
H18
H19
H21
17
Belangrijke en informatieve websites
"
•"
www.nvog.nl, Patiënten informatie en richtlijnen
"
•"
www.zwangerwijzer.nl
"
•"
www.erfelijkheid.nl
"
•"
www.RIVM.nl
"
•"
www.anatomie.med.vu.nl, Over het kippenembryo
"
•"
www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?db=OMIM, Online Mendelian Inheritance in Men (OMIM)
"
•"
www.genetests.org
Een aantal andere websites staat vermeld bij de betreffende weken.
18