Slide 1

อ.แน็ต

1


Slide 2

Phylum Platyhelminthes
Flat worm
 Triploblastica
 Acoelomate
 Bilateral symmetry
 Hermaphroditic
 Monoecious
 One
opening for
digestive system


2


Slide 3

Triploblastica and Acoelomate
Ectoderm
Mesoderm
Endoderm

3


Slide 4

Trematoda
Cestoda

Turbellaria
4


Slide 5

Class Turbellaria
 Free

living
 Dorsoventrally flattened
 Epithelial with cilia
 Mouth at ventral side
 Incomplete digestive tract
5


Slide 6

Dugesia
 Freshwater

turbellarian
 Cosmopolitan species
 Live at running water with
leaves, rock, mud etc.
 Camouflage

6


Slide 7

About 12 mm with dark brown
 Bilateral symmetry
 Dorsoventrally flattened
 Head with auricles and eye spots
 Pharyngeal opening at ventral side
 Monoecious


7


Slide 8

8


Slide 9

Body wall






Simple epidermal cells
Epidermal cells at ventrum with cilia for
movement
Mucous gland made mucous secretion
1.
3.
5.
7.

Epidermis
2. Basement mem.
Circular mus.
4. Diagonal mus.
Longitudinal mus. 6. Dorsoventral mus.
Parenchymal cells
9


Slide 10

10


Slide 11

11


Slide 12

12


Slide 13

Nutrition
Carnivorous animal
 Incomplete digestive tract
 Mouth at ventrum under midline
 Pharyngeal
wall with epidermis,
muscle and gastrodermis
 Intestine
with three branching
caeca; one in ant. intestinal caecum
and two in post. intestinal caeca
 Branching diverticula


13


Slide 14

14


Slide 15

15


Slide 16

16


Slide 17

Anterior intestinal caecum

Pharynx

Posterior intestinal caeca
17


Slide 18

18


Slide 19

19


Slide 20

20


Slide 21

Class Trematoda
 Fluke

worm
 Parasites
 Complex life cycle
 Intermediate host
 juvenile stage
 Definitive host
 adult stage
21


Slide 22

Clonorchis sinensis
 10-25

มม.
 Oral sucker ขนาดเล็ก ventral sucker
อยูใ่ ต้ genital pore ท้ายตัวมี excretory
pore
 Mouth

Pharynx
Intestinal caeca

Esophagus

22


Slide 23

23


Slide 24

Hermaphrodite ปฏิสนธิขา้ มตัว
 Male organs : testis แตกแขนง 1 ค ู่
: vas efferens 2 ท่อ รวมเป็น
vas deferens ตอนปลายพองเป็น seminal
vesicle
ejaculatory duct
เปิดออกที่ genital pore อยูเ่ หนือ ventral
sucker


24


Slide 25

25


Slide 26



Female organs มี Ootype เป็นศนู ย์กลางที่ท่อต่างๆ
มาเชื่อมต่อ

: oviduct รับไข่จาก ovary
: yolk duct รับสารสร้างเปลือกไข่ และ yolk

yolk gland (vitellaria)

:

จาก

Mehlis’ gland สร้างสารหล่อลื่นมดล ูกเวลาไข่

เคลื่อนที่

:

seminal receptacle
Laurer’s canal เปิดออกด้านหลัง

รับและเก็บอส ุจิ มี

: uterus อยูเ่ หนือ sex organs อื่นๆ ใช้เก็บไข่ที่

ปฏิสนธิแล้ว เปิดออกที่ genital pore

26


Slide 27

27


Slide 28











Sperm เข้าทาง uterus และเป็นการผสมข้ามตัว แต่
ปฏิสนธิภายในบริเวณ oviduct
Fertilized egg จะได้รบั yolk และสารเปลือกไข่ แล้วไป
เก็บที่ uterus
Fertilized egg ออกมากับอ ุจจาระของ host แล้วมีหอย
น้าจืดกินเข้าไป
miracidium
sporocyst
cercaria
redia
Cercaria
ออกจากหอยเข้า ไปในปลา เกิ ด ระยะ
metacercaria แล้วมน ุษย์ก็กินปลาที่มี cyst ของพยาธิ
Testis ของ Opisthorchis viverrini ไม่แตกแขนง
และมีวงชีวิตคล้าย Clonorchis sinensis
28


Slide 29

29


Slide 30

30


Slide 31

31


Slide 32

32


Slide 33

33


Slide 34

Opisthorchis viverrini


Eat metacercaria in
cyprinoid fish (muscle)

34


Slide 35

Fasciola hepatica
Sheep liver fluke
 หัวร ูปสามเหลี่ยมมี oral sucker อยูท
่ ี่ปลายแหลม
 Gonopore อยูต
่ ่าลงมา ส่วน ventral sucker
อยูใ่ ต้ gonopore




Eat vegetation with metacercaria

35


Slide 36

36


Slide 37

Clonorchis

Fasciola

ไม่แตกแขนง

แตกแขนง

Testis

แตกแขนงน้อย

แตกแขนงมาก

Ovary

ไม่แตกแขนง

แตกแขนง

Cirrus

ไม่มี

มี

Intestine

37


Slide 38

38


Slide 39

ตัวอ่อนพยาธิใบไม้มี 5 ระยะคือ
1. Miracidium
 ไข่เจริญเป็น miracidium ใน uterus แต่
มีเปลือกไข่คล ุม เมื่อออกจากไข่มี cilia ซึ่งว่าย
น้าและไชเข้า intermediate host

39


Slide 40

ตัวอ่อนมี 5 ระยะคือ
2. Sporocyst
 miracidium
ไชเข้า intermediate
host จะสลัด cilia และเปลี่ยนเป็นถ ุงซึ่งมีตวั
อ่อน redia ประมาณ 5-8 ตัว

40


Slide 41

41


Slide 42

ตัวอ่อนมี 5 ระยะคือ
3. Redia
 เป็นถ ุงกลวงยาว มี oral
sucker และ
ทางเดิ น อาหารแรกเริ่ ม มี ร ะบบประสาทและ
ขั บ ถ่ า ย ภ า ย ใ น มี เ ซ ล ล์ ที่ จ ะ เ จ ริ ญ เ ป็ น
cercaria

42


Slide 43

43


Slide 44

ตัวอ่อนมี 5 ระยะคือ
4. Cercaria
 เริ่มมีระบบอวัยวะและมีหาง ออกจาก redia และเจาะ
ออกจาก intermediate host ชนิดที่ 1 สู่
แหล่งน้าเพื่อหา inter. host ชนิดที่ 2 เมื่อเจอ
จะเข้าสู่ host สลัดหางทิ้งแล้วมีผนังหม้ ุ ตัวเป็นระยะ
metacercaria

44


Slide 45

45


Slide 46

ตัวอ่อนมี 5 ระยะคือ
5. Metacercaria
 ระยะติดต่อ เมื่อ final host กินเข้าไป ถ ุง
หม้ ุ ตัวอ่อนจะแตก ตัวอ่อนจะออกมาเจริญเติ บโต
และเจริญเป็นตัวเต็มวัยต่อไป

46


Slide 47

47


Slide 48

Class Cestoda
 Tape

worms
 No digestive system
 Live in intestine host
 Superficial segmentation

48


Slide 49

ลาตัวแบ่งได้ 3 ส่วนคือ
1. Scolex
 คล้ายหัวเข็มหมุด rostellum ยืดหดได้
 ด้านข้างมี adhesive organ ใช้ยด
ึ เกาะ
มีหลายแบบเช่น sucker, bothria
2. Neck แคบกว่า scolex มีการแบ่งตัว
ตามขวางให้มีปล้องใหม่เกิดขึ้น

49


Slide 50

50


Slide 51

51


Slide 52

3. Strobila ถัดจากคอ เป็นปล้องเรียงต่อกัน
ท กุ ปล้อ งมี ค วามสมบูร ณ์ข องอวัย วะเหมื อ นกัน
มีปล้อง 3 แบบคือ
 Immature
proglottid เกิดใหม่จาก
การแบ่งตัวของคอ อวัยวะยังไม่เจริญเต็มที่
 Mature
proglottid อวัยวะสืบพันธ์ ุ
เจริญเต็มที่ พร้อมสืบพันธ์ ุ อวัยวะสืบพันธเ์ ุ พศผู้
เจริญก่อนเพศเมีย
 Gravid ปล้องแก่ ไข่อยูใ่ น uterus
ซึ่ง
แตกแขนงออกด้านข้าง, sex organs สลาย
ไปเพื่อเพิ่มพื้นที่ให้ uterus
52


Slide 53

53


Slide 54

Immature proglottid
54


Slide 55

Mature proglottid
Testes
Uterus
Vas deferens
Seminal receptacle
Ovary
Yolk gland

55


Slide 56

56


Slide 57

57


Slide 58

Taenia spp.
Taenia pisiformis พยาธิตวั ตืดส ุนัข
 Taenia solium พยาธิตว
ั ตืดหมู
 Taenia saginata พยาธิตว
ั ตืดวัว


58


Slide 59

Taenia pisiformis


ตัวอ่อนอยูก่ ล้ามเนื้อกระต่าย
 ตัวเต็มวัยอยูใ่ นทางเดินอาหารของส ุนัข แมว
 Scolex มี hook เรียงตัว 2 ชัน
้ มี sucker 4 อัน
 ตัวยาวประมาณ 1 เมตร ปล้องมีประมาณ 400 ปล้อง
 Gravid มีแขนง uterus ข้างละ 11-15 แขนง

59


Slide 60

Male sex organs
Testis 3-100 อัณฑะ กระจายด้านข้างปล้อง
 Vas efferens จากอัณฑะแต่ละอันรวมกันเป็นท่อ
ใหญ่คือ Vas deferens
 Vas deferens ตอนท้ายคล้ายลวดสปริง ตอนปลาย
เป็นท่อกล้ามเนื้อหนาไว้ฉีดอส ุจิคือ Cirrus
 Cirrus อยูใ่ น Genital atrium มี Genital
pore เปิดออกภายนอก
 Genital pore แต่ละปล้องเปิดสลับซ้าย-ขวาสลับกัน


60


Slide 61

Testis
Vas deferens
Cirrus
Genital
pore

61


Slide 62

Female sex organs

Ootype เป็นศ ูนย์กลาง
 Ovary 1 อันแตกเป็น 2 พูอยูส
่ องข้างเส้นกลางกึ่ง
ปล้อง มี oviduct เปิดเข้า ootype
 Yolk gland ต่อมเดี่ยวเป็นพู มี yolk duct เปิดเข้า
ootype
 Mehlis’ gland หลายต่อมอยูร
่ อบ ootype
 Uterus ท่อออกจาก ootype เรียวเล็กปลายปิดและ
แตกแขนงออกด้านข้างเมื่อปล้องอาย ุมาก
 Vagina
ท่อเปิดจาก genital pore มาเปิดเข้า
ootype มี seminal receptacle รับอส ุจิ
62



Slide 63

Uterus
Ovary

Vagina
Seminal
receptacle
Ootype

Mehlis’ gl.
Vitellaria
63


Slide 64

Fertilization


ส่วนใหญ่จะปฏิสนธิระหว่างปล้องในพยาธิตวั ตืดตัวเดียวกัน
 เกิดที่ oviduct
 Fertilized egg เข้าสู่ ootype รับ yolk และมี
เปลือกหม้ ุ แล้วผ่าน uterus ที่ขยายออกและแตกแขนง
แปรสภาพเป็น gravid
 Gravid มีไข่ประมาณ 1000 ฟองต่อปล้อง
 Gravid จะหล ุดไปกับอ ุจจาระของ host แล้วฟักเป็นตัว
อ่อน
64


Slide 65

Taenia solium










ตัวอ่อนอยูก่ ล้ามเนื้อหมู (เม็ดสาค)ู (อาจอยูใ่ นคนก็ได้)
ตัวเต็มวัยอยูใ่ นทางเดินอาหารของคน
Scolex มี hook เรียงตัวแถวเดียว
ปล้องมีประมาณ 1 พันปล้อง

Fertilized egg
Onchosphere
Onchosphere เข้าไปในหมูแล้วฟักออกจากไข่ เคลื่อนที่ไป
ผนังลาไส้ เจาะผ่านผนังไปที่กล้ามเนื้อลาย
Cysticercus มี scolex หัวกลับอยูภ่ ายใน
Final host กินเนื้อหมูดิบที่มี cyst เข้าสูท
่ างเดินอาหาร
ตัวอ่อนยืด scolex เกาะที่ผนังลาไส้ เจริญเป็นตัวเต็มวัย
65


Slide 66

Scolex

66


Slide 67

67


Slide 68

Cysticercus cellulosae

68


Slide 69

69


Slide 70

Taenia saginata


ตัวอ่อนอยูก่ ล้ามเนื้อวัว ควาย
 ตัวเต็มวัยอยูใ่ นทางเดินอาหารของคน
 Scolex ไม่มี hook
 ปล้องขนาดใหญ่กว่า T. solium มีประมาณ 1-2
พันปล้อง
 Gravid มีแขนง uterus ข้างละ 15-20 แขนง

70


Slide 71

71


Slide 72

Diphyllobothrium latum

Fish tape worm
 ตัวยาวประมาณ 60 ฟุต ปล้อง 4 พันปล้อง
 Scolex มีรอ
่ งตามยาว 2 ข้างคือ bothria ใช้
ยึดเกาะ
 Genital pore ค่อนไปทางด้านหน้าของปล้อง
 Vitellaria กระจายอยู่ 2 ข้างปล้องปนกับอัณฑะ
 Uterus
ขดไปมาเป็นชัน้ เพิ่มพื้นที่ มีช่องเปิด
uterine pore
 Vagina เปิดเข้า genital pore
 Mature proglottid และ gravid ลักษณะ
คล้ายกัน


72


Slide 73

Life cycle









Coracidium มีตะขอ 6 อันและมี cilia ใช้ว่ายน้า
1st intermediate host คือ copepod กิน
coracidium ซึ่งเจาะผนังลาไส้ไปที่ coelom เจริญเป็น
procercoid
2nd intermediate host (ปลา) กิน copepod
เข้าไป, procercoid จะเจริญเป็น plerocercoid ใน
กล้ามเนื้อปลา
คนกินปลาดิบๆเข้าไป plerocercoid เจริญเป็นตัวเต็มวัย
ในทางเดินอาหาร
Gravid มีช่องเปิดของ uterus (uterine pore)
ใช้ปล่อยไข่โดยที่ uterus ไม่ตอ้ งแตกแขนง
73


Slide 74

74


Slide 75

75


Slide 76

76


Slide 77

77